12/05/2022 - 09:11 Tarihinde Yayımlandı

     

Ekonomiye Dair Öne Çıkan Düzenlemeler (28 Nisan – 11 Mayıs 2022) 1 1. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) yılın ikinci Enflasyon Raporunu açıkladı, 2022 yıl sonuna ilişkin enflasyon tahminini 19,6 puan artırarak yüzde 42,8’e yükseltti. TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, rapora ilişkin yaptığı sunumda en önemli sorunun enflasyon olduğunu ve bütün paydaşlarla bu konuda kararlı bir şekilde çalışıldığını belirtti. Liralaşma stratejisinin en önemli bileşenlerinden birinin kredilerin iktisadi faaliyetle uyumlu hareket etmesini sağlamak olduğu, bu strateji çerçevesinde kredilerin büyüme hızı ve kompozisyonunun, fiyat istikrarı ve finansal istikrar ile uyumlu hale getirileceği ifade edildi. Sürdürülebilir cari dengenin tesis edilmesi için uzun vadeli TL kaynaklarının yatırımlara, ihracata, kapasite artışlarına ve özellikle KOBİ'lere yönlendirilmesinin kritik önemde olduğu, fonlama yapısında TL cinsinden kıymetlerin teminat olarak kullanımını artıracak ek adımların yakında devreye alınacağı bilgisi verildi. Nihai amacın bütün ekonomik birimlerin her türlü kararlarında lira dışında hiçbir para birimine gerek duymadan TL ile tasarruf yapabildikleri, tüm finansal kararlarını TL ile alabildikleri bir finansal mimariyi tamamlamak olduğunun altı çizildi.2 TCMB, 2022 yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 23,2'ten yüzde 42,8'e güncellerken, bir önceki raporda 80,4 dolar olan ham petrol tahminini 102 dolara; yüzde 24,2 olan gıda enflasyonu tahminini ise yüzde 49'a yükseltti. Enflasyon 2023 için yüzde 12,9 ve 2024 yılı için yüzde 8,3 olarak öngörüldü.3 2. Finansman şirketlerinin zorunlu karşılık oranlarında düzenleme yapıldı. Resmi Gazete'de yayımlanan tebliğe göre, finansman şirketlerine Türk lirası yükümlülükler için zorunlu karşılık oranları 13 Mayıs tarihi de dahil olmak üzere hesaplama tarihine kadar yüzde 0 olarak uygulanacak. Bununla birlikte yabancı para yükümlülükler için zorunlu karşılık oranları 13 Mayıs tarihi dahil olmak üzere hesaplama tarihine kadar yüzde 0, 23 Aralık 2022 tarihi dahil olmak üzere hesaplama tarihine kadar yüzde 3 olacak.4 3. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK), bankalardan platformlar aracılığı ile gerçekleştirdikleri döviz işlemlerini şube, hazine ve mobil bankacılığa taşımasını istedi. BDDK, döviz alım satım işlemlerine ilişkin olarak bankalara gönderdiği açıklamada, tüm müşterilerin direkt erişiminde olan yabancı para (YP) işlem platformlarından yeni işlem yapılmaması, limit belirlemelerinin gözden geçirilmesi, müşteri memnuniyetinin sürekliliğinin sağlanması bakımından YP işlem taleplerinin şubeler, hazine birimleri, mobil ve internet bankacılığı kanalları üzerindengerçekleştirilmesinin sağlanması gerekli görüldüğü belirtildi. Söz konusu düzenlemenin, ilgili kredinin kullandırım amacına aykırı işlemlerin gerçekleştirilmemesi için bankalarca gerekli görülecek kontrollerin azami seviyede oluşturulması amacıyla alındığı, böylece bankaların mevcut kaynaklarının verimli şekilde kullanılmasının sağlanacağı ve kaynakların ekonomik faaliyetleri desteklemeyen, rant elde etmek amacıyla kullanılmasının önlenebileceği belirtildi.5 4. BDDK, ticari kredilere ilişin sermaye yeterliliği hesaplamasında kullanılacak risk ağırlığını artırdı. BDDK'nin resmi internet sitesinde yayımlanan konuya ilişkin Kurul kararına göre, tarımsal krediler, KOBİ tanımına giren işletmelere kullandırılacak krediler, ihracat ve yatırım kredileri, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ekindeki (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kurum ve kuruluşlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların müessese, bağlı ortaklık ve iştiraklerine kullandırılacak krediler, kurumsal kredi kartları yoluyla kullandırılacak krediler ve bankalara ya da finansal kuruluşlara kullandırılacak krediler dışındaki ticari nitelikteki nakdi kredilere 1 Mayıs'tan itibaren yüzde 200 risk ağırlığı uygulanacak. Karar öncesinde söz konusu krediler için uygulanmakta olan risk ağırlığı, ilgili kredi müşterisinin derecelendirme notuna göre, yüzde 20 ila yüzde 150 arasında değişiyordu. Karar ile ayrıca, salgın nedeniyle ilk olarak 23 Mart 2020'de alınan ve bu kararın devamı olarak 1 Ocak 2022’den beri sermaye yeterliliği hesaplamasında kullanılabilmekte olan 31 Aralık 2021 tarihi itibarıyla gerçekleşen son 252 iş gününe ait Merkez Bankası Döviz alış kurlarının basit aritmetik ortalaması yerine, salgın etkilerinin ortadan kalkması ve normalleşme ile birlikte 31 Aralık 2021'ye ait Merkez Bankası döviz alış kurunun kullanılmasına karar verildi. Söz konusu kararla, KOBİ tanımına ilişkin ciro sınırı, yurt içi yerleşik KOBİ’ler açısından 250 milyon TL olarak belirlendi. Karar öncesi söz konusu ciro sınırı 220 milyon TL seviyesindeydi.6 5. BDDK, Borsa İstanbul'da işlem gören Hedef Holding ve bağlı gruplarının ortaklığındaki Hedef Yatırım Bankası A.Ş.'ye kuruluş iznini onayladı. Resmi Gazete'nin 30 Nisan 2022 tarihinde yayımlanan sayısında, Kurul Başkanlığının 27.04.2022 tarihli gündem yazısı ekinde gönderilen 27.04.2022 tarih ve E-20008792-101.01-43768 sayılı yazı ve eklerinin incelenmesi sonucunda; Bankaların İzne Tabi İşlemleri ile Dolaylı Pay Sahipliğine İlişkin Yönetmeliğin 4'üncü maddesi kapsamında alınan bilgi ve belgeler ve söz konusu bilgi ve belgelere yönelik aynı maddenin ikinci fıkrasında verilen yetki çerçevesinde 5411 sayılı Bankacılık Kanunun (Kanun) 7. ve 8. maddeleri kapsamında yapılan inceleme ve değerlendirme neticesinde, Kanunun 6'ncı maddesi uyarınca kurucu ortaklar Hedef Holding A.Ş., İnfo Yatırım Menkul Değerler A.Ş., Hedef Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş., Namık Kemal Gökalp ve Sibel Gökalp tarafından Türkiye'de 500 milyon TL kuruluş sermayeli "Hedef Yatırım Bankası A.Ş." unvanlı bir yatırım bankası kurulmasına izin verilmesine karar verildiği belirtildi.7 6. BDDK, 6 tasarruf finansman şirketinin intibak taleplerinin uygun görülmesine karar verdi. BDDK açıklamasına göre, 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu'nda 7292 sayılı kanun ile yapılan değişiklik ile tasarruf finansman şirketlerinin denetim ve gözetiminin Kurum tarafından yapılacağının hüküm altına alındığı kaydedildi ve gerçekleştirilen inceleme ve değerlendirmeler neticesinde 2 Temmuz 2021 tarihli basın açıklamasında intibak süreci devam ettiği bildirilen Birevim Tasarruf Gayrimenkul OtomotivOrganizasyon Pazarlama ve Ticaret AŞ, Emin Evim Emin Otomotiv İletişim Organizasyon Pazarlama Sanayi ve Ticaret AŞ, Fuzul Gayrimenkul Yatırım AŞ, İmece Yatırım Organizasyon AŞ, Katılımevim Otomotiv İletişim Organizasyon Pazarlama Sanayi ve Ticaret AŞ ve Sinpaş Yapı Endüstrisi AŞ'nin intibak taleplerinin uygun görülmesine karar verildiği belirtildi.8 7. OSB'lerde yıllık 300 bin metreküpün altında doğalgaz kullanan sanayiciler 1 Mayıs itibarıyla düşük bedelli “kademe-1” tarifesi üzerinden faturalandırılacak. Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) Başkanı Memiş Kütükçü’nün yazılı açıklamasında, daha önce OSB'lerin tek bir tüketici gibi görüldüğü için faturalarını çok daha yüksek olan kademe-2 fiyatından ödemek zorunda kaldıklarına dikkati çekti. Düşük tüketimli bir OSB sanayicisinin, doğal gazın metreküpüne 3,34 lira ödemesi gerekirken, 9,4 lira olan kademe-2 tarifesi üzerinden faturalandırıldığını, bu da düşük doğal gaz tüketen OSB sanayicilerinin OSB dışında faaliyet gösteren işletmelere göre dezavantajlı duruma düşürdüğünü belirtti. Yazılı açıklamada ayrıca, doğal gaz dağıtım şebekesini kendisi işleten OSB'lere, burada faaliyet gösteren işletmelerin doğal gaz tüketimlerinin uzaktan okuma sistemleri veya beyan yoluyla doğal gaz tedarik şirketleriyle paylaşılması hususunda yetki verildiği belirtildi. Verilen yetki çerçevesinde OSB bölge müdürlükleri, uzaktan okuma sistemleri veya beyan yolu ile OSB sanayicilerinin doğal gaz tüketimlerini okuyarak BOTAŞ'a bildirecek ve yıllık 300 bin metreküpün altında doğal gaz tüketen sanayi tesislerinin kademe-1 fiyatından faturalandıracak.9 8. Kamu kurumlarının yurt dışından sağladığı kredilerde Hazine garantisi oranı yüzde 100'e çıkarıldı. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan 4749 Sayılı Kanun Kapsamında Dış Finansman Sağlanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yeni düzenlemeye göre, kamu kurumlarının yurt dışından sağladığı kredilerde Hazine geri ödeme garantisinin yüzde 100 olarak sağlanması esas olacak.10 9. Konut finansmanında 3 yeni paketin devreye gireceği açıklandı. Ayrıntılarını Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin Twitter hesabından paylaştığı destekler kapsamında,  "İlk evim Konut Finansman Paketi" çerçevesinde, kamu bankalarınca, ilk ve tek konutunu alacak vatandaşlara yönelik olarak, birinci el konutlarda uygulanmak üzere, 2 milyon lira değerine kadar konutlar için, 10 yıla kadar vadeli, aylık yüzde 0,99 faizli konut kredisi sağlanacak.  İkinci paket olan ve döviz, altın varlıklarının Türk lirasına dönüşümünü teşvik edecek "Genişletilmiş Konut Finansman Paketi" ile de kamu bankalarınca, birinci ve ikinci el konutları da kapsayacak biçimde, konut değerinin en az yüzde 50'si 1 Nisan 2022 tarihinden önce açılmış döviz tevdiat hesaplarının (DTH) yahut hurda altının Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına (TCMB) satımı ile karşılanması şartıyla, 2 milyon lira değerine kadar konutlar için 10 yıla kadar vadeli, aylık yüzde 0,89 faizli konut kredisi sağlanacak.  KOBİ ve KOBİ dışı inşaat firmalarının yararlanabileceği İnşaat Sektörüne Özel Kredi Garanti Paketi ile de 1 Mayıs 2022 tarihi itibarıyla asgari yüzde 40’ı tamamlanmış ve yüzde 50'sisatılmamış inşaat projesi sahibi KOBİ ve KOBİ dışı inşaat şirketlerinin tamamlanmayan inşaatlarını tamamlamaları hedefleniyor. Söz konusu finansman paketi için 20 milyar lira kaynak ayrıldı. Söz konusu işletmeler bu destekten yararlanmak için 1 yıl boyunca konut satış fiyatlarını sabit tutmayı taahhüt edecek, bu fiyatları internet sitesinde kamuoyu ile paylaşacak ve kredi veren kuruluşa bildirecek.11 10. Kredi Garanti Kurumlarına yönelik Hazine desteğinde yeni düzenlemeler yapıldı. Resmi Gazete'de yayımlanan Kredi Garanti Kurumlarına Sağlanan Hazine Desteğine İlişkin Kararda değişiklik yapan karara göre Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası kaynaklarından sağlanan reeskont kredilerinde asgari 6 ay şartı aranmayacak. Düzenleme ile Bakanlık tarafından belirlenen kefalet limitleri KOBİ'ler için 35 milyon TL'den 100 milyon TL'ye, KOBİ tanımı dışında kalan tüzel kişiler için ise 250 milyon TL'den 350 milyon TL'ye yükseltildi.12 11. Fikirlerini hayata geçirmek isteyenler için 6 farklı girişimci modeline yönelik finansman desteği devreye alındı. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, Halkbank aracılığıyla avantajlı faiz oranları ve azami 12 ay anapara ödemesiz dönem, 60 aya kadar vade imkânı tanınacağını bildirdi. Bu kapsamda, "genç girişimci", "cesur girişimci", "usta girişimci", "tekno girişimci", "halk girişimci" ve "girişimci esnaf" kredileri olmak üzere 6 kategoride finansman destekleri hayata geçirilecek. Ayrıca, esnaf ve sanatkâr niteliğine sahip kişilerin başvurabileceği Girişimci Esnaf Kredisi Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın desteğiyle sıfır faizli olarak kullandırılacak. 13,14 12. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) KOBİ ve genç girişimcilere yönelik destek miktarlarını artırdı. TÜBİTAK KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programına bağlı KOBİ’lerin projeleri için 600 bin liraya kadar verilen destek, yüzde 100 artış ile 1 milyon 200 bin liraya çıkarıldı. TÜBİTAK BİGG kapsamında genç girişimcilere yönelik destek miktarını yüzde 125 artırarak 450 bin liraya. BİGG ve KOBİ Ar-Ge Başlangıç programının dışında Proje Pazarları Destekleme Programı ulusal etkinlik desteği üst limiti 30 bin TL’den 70 bin TL’ye ve uluslararası etkinlik desteği üst limiti de 40 bin TL’den 100 bin TL’ye çıkarıldı. Üniversite-Sanayi İşbirliği Destek Programında TÜBİTAK tarafından karşılanacak tutarın üst sınırı 750 bin TL’den 1 milyon TL’ye yükseltildi. Patent Destek Programı İnceleme Raporu Desteği ve Patent Tescil Ödülü tutarları da yukarı yönlü revize edildi. Yeni üst limitler, 21 Nisan 2022 tarihinden sonra açılan çağrılara yapılan proje başvurularında uygulanacak.15 13. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB), Helal Akreditasyon Kurumu (HAK) tarafından akredite edilen kuruluşlardan alınacak belgeler içinverdiği belgelendirme desteğinin üst limitini 10 bin liraya çıkardı. Söz konusu destek, hem HAK'tan akredite olmak isteyen uygunluk değerlendirme kuruluşlarının hem de HAK'tan akredite olmuş uygunluk değerlendirme kuruluşlarından belge almak isteyen firmaların ödedikleri müracaat ile dosya inceleme, tetkik, denetim, test ve belge ücretlerini kapsıyor.16 14. Ulusal Süt Konseyi, 15 Mayıs 2022'den itibaren geçerli olmak üzere soğutulmuş çiğ süt tavsiye satış fiyatını litre başına yüzde 30 artış yaparak 7,5 lira olarak belirledi. Ulusal Süt Konseyi tarafından yapılan açıklamada, 18 Mart 2022 tarihinde 1 Nisan 2022’den itibaren geçerli olmak üzere kalite esaslı soğutulmuş çiğ süt tavsiye satış fiyatının 5,70 TL/Litre olarak belirlendiği belirtilerek, 15 Mayıs 2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere soğutulmuş çiğ süt tavsiye satış fiyatının (çiğ süt destek primi hariç) 7,50 TL/Litre olarak uygulanacağı duyuruldu. Ayrıca, çiğ süt üretim maliyetinde önemli bir değişiklik olduğunda önümüzdeki süreçte de piyasa şartlarına göre tekrar değerlendirme yapılacağı iletildi. 1